İngilizce özgün adı ile "Star Trek" , Türkçesi ile "Uzay Yolu", Gene Roddenberry tarafından yaratılmış bilim kurgu televizyon dizisidir. Bugüne kadar 6 televizyon dizisi, 10 sinema filmi, yüzlerce roman, video oyunu, ve fan hikayesi olarak yayılmıştır. 8 Eylül Cuma, 2006 yılında Uzay Yolu`nun ilk televizyon yayının 40`ıncı yılı kutlandı.
İnsanların galakside diğer bilinçli canlılarla birleşerek Birleşik Gezegenler Federasyonu`nu kurdukları, hayali bir 3. Dünya Savaşı sonrası bir geleceği tasvir eder. Evrende yalnız olmadıklarını anlayınca insanlık kendilerine özgü birçok zayıflık ve kötü alışkanlıklarını geride bırakır.
Kahramanlar genelde fedakardır ama zaman zaman sonuç almak için başka yollara baş vurabilirler. 1960`larda Orijinal Seri`de ve diğer seriler de olduğu gibi hikayelerdeki çatışmalar ve politik boyutlar günümüz olaylarını yansıtırlar. Dizilerdeki emperyalizm, sınıf kavgası, ırkçılık, insan hakları ve teknolojinin etkileri gibi konular ilk yayınladıkları zaman olduğu gibi bugünde yankılanmaktadırlar.
Televiyon Dizileri
Uzay Yolu 1966`da bir televizyon dizisi olarak hayata başlamsına rağmen, ondan yaklaşık 6 sene öncesine kadar planlama aşamasındaydı.``The Making of Star Trek`` by Stephen E. Whitfield and Gene Roddenberry ``Orijinal Seri`` 3 sezon sonunda düşük reytingler The trouble with "Trek" En son erişim 21 Ağustos, 2006 yüzünden yayından kaldırılmasına rağmen kendisinden sonra 5 serinin daha yayınlanmasına sebep oldu. Bu 6 seri toplamda 726 bölüm veya 30 televizyon sezonuna denk gelmektedir. Bu da 570.75Dizi başına ortalama bölüm süresi çarpı bölüm sayısı artı 10 sinema filminin süreleri olan 33045 dakikanın 60`a(1 saatteki dakikalar) bölünmesi saatlik program süresine denk gelir.``Uzay Yolu: Orijinal Seri``
``Uzay Yolu: Animasyon Seri``
) animasyon biçiminde] } (``Star Trek: The Animated Series``) Uzay Yolu: Animasyon Serisi Filmation adlı firma tarafınndan yapıldı ve iki sezon boyunca gösterimde kaldı. Orijinal seriden Walter Koenig haricinde diğer bütün başrol oyuncuları sesleri ile diziye katıldılar. Koneig bütçe sıkıntıları yüzünden yapımcılar tarafından çağrılmamıştı. Animasyon tekniği egzotik ve geniş uzaylı dünyaları ve manzaralarına izin versede, bütçe sıkıntıları yüzünden animasyonlar vasat olarak kaldı. İlk başta Paramount tarafından onaylanmış olmasına rağmen tam olarak resmi Uzay Yoluofficial canon ? ne olabilir ki? --> sayılmadı. Buna rağmen bu seride ki bir çok eleman daha sonra dizilerde ve/veya filmlerde resmileştirildi. Örneğin Kirk`ün orta adı Tiberuis ilk olarak Animasyon seride ortaya atıldı daha sonra ``Keşfedilmemiş Ülke`` ile resmiyete kavuştu.``Uzay Yolu: Safha II``
için konsept çizim] } (``Star Trek: Phase II``) Uzay Yolu: Safha II`` Paramount Televizyon tarafından 1978`te bayrak gemisi tv dizi olarak önerilmişti. Yapım başlamadan 12 bölümün senaryoları yazılmıştı. Star Trek Phase II, Planned but never executed Star Trek Series En son erişim 21 Ağustos, 2006 Dizi Orijinal serideki mürettabatın büyük bir bölümünü (Spock olarak geri dönmeyi reddeden Leonard Nimoy hariç) ikinci bir beş yıllık görev için bir araya getirecekti. Onun yerine Xon adında daha genç safkan bir Volkanlı düşünülmüştü, buna rağmen Nimoy`un misafir oyuncu olarak arada görüneceği umut ediliyordu. Setler yapılmış hatta ciddi rakamda test çekimleri yapılmıştı. Buna rağmen dördüncü bir televizyon ağının riski ve "o zamanlar yakın tarihte" yayınlanan Bölüm IV - Yeni Bir Umut adlı filmin popülaritesi yüzünden Paramount haftalık bir dizi yerine bir sinema filmi yapmaya karar verdi. Bu serinin ilk bölümünün senaryosu Sinema Filmi adlı ilk filmin senaryosu için temel oluşturdu. Diğer üç tanesi ise Uzay Yolu: Yeni Nesil için adapte edildi. Trivia for Star Trek: The Motion Picture (1979) En son erişim 21 Ağustos, 2006``Uzay Yolu: Yeni Nesil``
``Uzay Yolu: Derin Uzay Dokuz``
``Uzay Yolu: Voyager``
``Uzay Yolu: Atılgan``
} ``(Star Trek: Enterprise)`` Uzay Yolu: Atılgan`` (ilk olarak sadece "Atılgan``" olarak yayınlandı) diğer Uzay Yolu serilerinin başlangıcı niteliğindedir. Pilot bölüm Federasyon`un kurulmasından on yıl önce geçer. İlk Temas filmindeki olaylar ve orijinal Uzay Yolu arasındaki bir zamanda geçer. Star Trek: Enterprise Summary En son erişim 24 Ağustos, 2006 Dizi Kaptan Jonathan Archer (Scott Bakula) yönetimi altındaki Dünya Yıldız Gemisi ``Atılgan`` uzayı keşfini konu alır. ``Atılgan`` kendisinden önceki bütün insan yapmı taşıtlardan daha hızlı ve daha uzağa gidebilmektedir. Atılgan`ın başlangıçtaki reytingleri oldukça güçlü olmasına rağmen hızla düşmeye başladı. Orijinal seride olduğu gibi fanlar sayesinde 2. ve 3. sezonda da yayında kalması sağlandı. Seri dördüncü yılında da reyting kaybetmeye devam etti ve Paramount 2005 başında seriyi iptal etti. STARTREK.COM : Article En son erişim 24 Ağustos, 2006Sinema Filmleri
Paramount Pictures bugüne kadar on adet Uzay Yolu Filmi yayınladı. Bunlardan ilk altısı Orijinal Seri`nin kahramanlarını geri kalan dördü ise Yeni Nesil`in kahramanlarını içermektedir. Kuzey Amerika ve İngiltere`de altıncı filmden sonra numara verilmek adetinden vazgeçilmesine rağmen Avrupa`da hala numaralama sistemi devam etmektedir. Uzay Yolu hayranları arasında çift rakam ile başlayan filmlerin tek ile başlayanlara oranla daha başarılı olduğu gibi bir batıl inanç vardır. Hayranlara göre 2, 4, 6 ve 8 no`lu filmler tepede Uzay Yolu I ve V ise dipte yer almaktadır. STARTREK.COM : Article En son erişim 24 Ağustos, 2006 2008 yılında henüz adı belli olmayan Uzay Yolu XI`in çekileceği anons edildi TrekToday - J.J. Abrams To Direct `Star Trek XI` En son erişim 24 Ağustos, 2006.| Uzay Yolu Sinema Filmleri | ||
| Sinema Filmi >| | ||
| Han`ın Gazabı >| | ||
| Spock`ı Ararken >| | ||
| Eve Dönüş >| | ||
| Son Sınır >| | ||
| Keşfedilmemiş Ülke >| | ||
| Uzay Yolu VII >| | ||
| İlk Temas >| | ||
| İsyan >| | ||
| Nemesis >| | ||
| Uzay Yolu XI (Henüz sadece anons edildi)`` >| | ||
Diğer Hikaye kurguları ve resmiyet
Uzay Yolu markası ``resmi`` olarak yayınlanmış beş televizyon dizisinden ve bugüne kadar çevrilmiş on filmden oluşur. Bunun haricinde Animasyon Seri, romanlar, video oyunları, çizgi romanlar ve Uzay Yolu evreni ile ilgili diğer materyeller Paramount Pictures tarafından lisanslanmış olmalarına rağmen ``resmi`` sayılmazlar.Romanlar genellikle televizyon dizileri sırasında tam açıklanmamış olayları konu alarak Uzay Yolu evrenindeki boşlukları tamamlarlar. Uzay Yolu`nun sahibi Paramount Pictures kabul etmesede hayranlar romanları da ``resmi`` Uzay Yolu materyeli olarak saymaktadırlar. Birçok yazar kendi romanlar içinde kendi serilerini de yaratmışlardır.
Televizyon dizileri ve Paramount tarafından çekilen sinema filmleri dışında, Uzay Yolu markası bir sürü yazar ve sanatçı tarafından Genişletilmiş Uzay Yolu Evreni adıyla genişlemiştir. Genelde bu yazar ve sanatçılar genelde varolan devamlığı sürdürmek ya da kendi hikayelerini yazmakta özgürdürdür. Benzer biçimde dizi ve sinema yapımcıları da ``resmi`` sayılmayan bu eserlere bağlı kalmak zorunda değillerdir.
Bunu dışında Uzay Yolu evreninde geçen birçok hayran yapımı film de bulunmaktadır. Hatta bu filmlerden bazıları (Ör: Of gods and Men) Uzay Yolu`nda oynamış ve/veya yönetmenlik yapmış sanatçıları içerebilir.
"Uzay Yolu" ismi
``Star Trek`` kelimesi türkçeye Uzay Yolu olarak çevrilmesine rağmen, tam çeviri ``Yıldızlara Yolculuk`` terimine daha yakındır. ``Star Trek`` ismi bugüne kadar yayınlanan tüm dizi ve filmler içinde sadece İlk Temas`ta warp sürücüsünün kaşifi Zefram Cochrane tarafından dile getirildi. Bunun dışında Yeni Nesil`in son bölümünde Q "...trek through the stars..." terimini kullanmıştır. Uzay Yolu`nun orijinal film müziği "Star Trek" kelimesini içeren şarkı sözlerine sahipti fakat daha sonra sadece enstrümantal olarak kullanıldı.Kültürel Etki
} Uzay Yolu bugün Paramount`un sahip olduğu milyar dolarlık bir endüstridir. Gene Roddenberry Orijinal Seri`yi klasik bir macera draması olarak NBC`ye sattı. İlk olarak diziyi (Wagon Train to the StarsWagon train, dört tekerleli yük arabasına verilen isimdir. O zamanlar ABD`de popüler olan Wagon Train adlı western tv dizisinden esinlenilmiştir.) olarak adlandırmıştı. Bir yıldız gemisinde geçmesine ve gelecekte yaşanmasında rağmen Roddenberry bu analojiyi kullanarak ve onları umut, humanizm ile harmanlayarak güncel dünya problemlerini ekrana taşımak istemişti. Açılış cümlesin "Daha önce hiçbir insanın gitmediği yerlere cesurca gitmek..." sözü neredeyse birebir olarak Beyaz Saray`ın 1957`deki Sputnik uçuşundan sonra yayınlanan bir kitapçığından alınmıştır. Kirk, Spock ve Doktor McCoy`dan oluşan merkezi üçlü klasik mitolojiden örneklenmiştir. Güncel olaylar ve insanlar arasındaki farklar üzerinde durmak amacı ile mürettabat etnik olarak farklı bireylerden oluşturulmuştur."Uzay Yolu" ismi, Kaptan Kirk, Mr. Spock vs. bugün dünyada en çok bilinen isimler arasındadırlar. Uzay Yolu`nun kültürel etkisi uzun yaşamını ve popülerliğini geride bırakmıştır. Günümüzde Uzay Yolu ve türevleri birçok ülkenin televizyonlarında yayınlanmaktadırlar. Hayranlar kendilerine Trekkie Trekkies (1997) En son erişim 24 Ağustos, 2006 adını takmışlardır ve şovun etrafında bir alt-kültür oluşmuştur.
Uzay Yolu otomatik kapılar, tablet PC`ler, PDA`lar cep telefonları gibi bir sürü günümüz teknolojisi için esin kaynağı olmuştur. Işınlanma olarak tasvir edilen madde-enerji dönüşümünü popüler hale getirmiştir. "Scotty, ışınla beni" () veya "O öldü, Jim" gibi sözler halk diline girmiştir. 1976`da gelen mektuplar ve kampanyalar sonunda NASA ilk uzay mekiğini hayali yıldız gemisi Atılgan`a atıfla Enterprise (Atılgan) olarak isimlendirmiştir. Shuttle Orbiter Enterprise (OV-101) En son erişim 24 Ağustos, 2006
Şu anki durum ve gelecek
`un promosyonel afişi.] 2005 yılında son seri ``Atılganın iptal edilmesinden sonra Uzay Yolu yirmi beş seneden beri ilk defa yapımda ve/veya planlama aşamasında bir seri ya da filmsiz buldu. Derin Uzay Dokuz selefinin yüksek reytinglerine ulaşamadı. Daha sonra Voyager`ın iptal edilme dedikoduları, Atılgan`ın iptal edilmesi ve son film Uzay Yolu: Nemesis`in gişede beklenen başarıyı gösterememesi markanın öldüğü şeklinde yorumlandı. Tüm bunlara rağmen Nisan 2006`da yeni bir sinema filminin resmi olarak ilan edilmesi markanın henüz ölmediğinin göstergesi.Uzay Yolu serileri bugün birçok ülkenin birçok kanalında tekrar tekrar yayınlanmaktadırlar.
Notlar
Dizinin her bölümü istisnalar dışında , farklı ellerden çıkan senaryolarla ve farklı yönetmenler tarafından çekilmiştir. Bu tekdüzeliği önlemiş ve her bölüme ayrı bir bakış katmıştır.TRT tarafından duyarlı bir şekilde yapılan çeviri ve seslendirmeler, o dönemlerde pek az kişinin kullandığı tarayıcı , alıngaç , bilgisayar gibi kelimelerin halk tarafından benimsenerek dilimize kazandırılmasını sağlamıştır. O yıllarda çok fazla bilinmeyen Lazer, ışınlama, ışık hızı vb. gibi birçok bilimsel kavram ile de bu dizi sayesinde tanışılmıştı.
Kaptan Kirk`in iradesi, Spock`ın mantığı, işlenen bilimsel temalar, o zamanlarda birçok kişiye ilham kaynağı olmuştur.
Uzay Yolu Turist Ömer Uzay Yolunda (1973) filmine de ilham kaynağı olmuştur. Hulki Saner`in yönettiği filmde başrollerde Sadri Alışık ve o yıllarda TRT de yayınlanan dizideki seslendirmeyi yapan tiyatro sanatçıları oynamışlardı.
Linkler
- StarTrek.com - The Official Star Trek website (Resmi site)
- Memory Alpha - Star Trek Wiki Encyclopedia.
- TrekCore.com - Largest Star Trek Multimedia Outlet
- Star Trek Türk
